MS yani Multipl skleroz neden mesaneyi etkiler?

Sinir ve sinir uçlarının hasarı ile seyreden ve demiyelinizan bir hastalık olan MS, kronik olan ve pek çok soruna yol açabilecek bir hastalıktır. Beyin, spinal kord ve uç organlardaki sinir uçlarında sinir kılıfı hasarı mesane gibi aşırı sinir uyarısı alan ve veren bir organı da kaçınılmaz olarak etkiler.
Hasar; mesane kasında, mesane çıkışındaki idrar tutucu kaslar ya da her ikisinde birden oluşabilir.

MS’de işeme bozuklukları ve şikayetler nelerdir?

• Mesanenin depolama ve boşaltma olmak üzere 2 görevi vardır. MS’e bağlı mesane bozukluğu olan hastalarda
• Ani idrar sıkışması (idrarı bekletememe)
• İdrar sıklığı (artmış işeme ihtiyacı)
• Noktüri (gece idrar kaçırma)
• İdrar kaçırma (yetiştiremeden kaçırma)
• İdrar tam boşaltamama
• Bittikten sonra damla damla yapma
• İdrara başlarken gecikme
• Sık tekrarlayan enfeksiyonlar

Normal mesane davranışları ve MS’deki durum farklı mı?

Tamamen farklı olabilir. Normalde 250-300 ml dolan sağlıklı bir mesane kası gerilir ve bu uyarılar spinal kord yolu ile beyne iletilir. İşeme için uygun yer ve istek varsa idrar tutucu kaslar gevşetilir ve mesane kasılır. Normal işeme gerçekleşir- içeride idrar da kalmaz.
MS hastalarında ise işeme sırasında idrar tutucu kaslar sürekli kasılı kaldığı için sık sık idrara gitme hissi, acil işeme isteği sürekli vardır. Idrar kaçırma belirgin olabilir.
Mesane kası normalde kasılmazken MS hastalarında hiperaktivite olabilir ve ara kaçırmalar yaygındır. Bu da acil işeme hissine yol açar.

MS’de idrar yolu enfeksiyonu neden yaygındır?

Mesanesini tam boşaltamayan MS hastalarında biriken idrar, mikroorganizmalar için en uygun besiyerleridir. Yani enfeksiyon çok sık görülür.
Bunun dışında taş hastalığı riski de yüksektir.

• İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri
• İdrarda sızlama, yanma
• Sık idrara gitme
• İdrar yaparken zorlanma
• Kasık, karın ya da sırtta ağrı
• Ateş
• Artmış spastisite
• Kötü kokulu, koyu renk idrar

MS’de mesane hastalıkları tedavisi nasıl olmalı?

MS, yalnızca nörolojik bir hastalık değildir. Sistemik şikayetler ve özellikle böbrekler ve mesane açısından dikkatli olunması gereken bir hastalıktır.
MS’de hissiyat azaldığı için idrarda koku ve renk değişikliği hisseden hastalar enfeksiyon açısından mutlaka uzmana başvurmalıdır.
Mesane davranışları mesane günlüğü, idrar akış hızı, kalan idrar ölçümü ve gerekirse ürodinami ile mutlaka değerlendirilmelidir.
Mesane kapasitesinin 200 ml’den az olması, işeme sonrası içeride kalan idrarın 200 ml’den çok olması önemli parametrelerdir ve tedavi gerektirir.
Mesane kasılmalarını önleyici ilaçlar, düzelmezse Botox enjeksiyonları gerekebilir.
Yüksek miktarda kalan idrar için temiz aralıklı sonda uygulaması gerekebilir.
Pelvik taban egzersizleri, koruyucu ajanlar, kafein, gazlı içeceklerden kaçınma, tuvalete yakın olma, mobilizasyon faktörleri göz önüne alınmalıdır.

MS’li hastalarında Ürolojik sorunlar neye yol açar?

Tedavi edilmeyen kaçırma, enfeksiyon ve mesane bozuklukları, böbrek fonksiyonlarının kötüleşmesine, ayrıca sürekli idrar kaçırmaya bağlı kötü koku gibi hijyenik sorunlara da yol açar. Kişi, toplumdan uzaklaşır, kaçırma korkusu ile sinema, gezme gibi sosyal aktivitelerden uzak durur. Seyahatten kaçınır, uzun yolculuklar yapamaz. Bu toplumsal izolasyon, zaten var olan sistemik ve ürolojik problemler dışında psikolojik sorunları da beraberinde getirir.

MS hastaları mesane açısından neler yapmalı?

MS hastalarında başlangıçta ürolojik değerlendirme şarttır. Ürodinami gibi altın standart bir test mutlaka uygulanmalı ve doğru tanı ile mesane davranışları kontrol altına alınmalıdır. Bu yapılırsa, olası sorunlar en alt düzeyde yaşanır. Davranışsal, ilaç ve cerrahi yöntemlerle de gerekirse ileri çözümler geliştirirlir.

Kaynaklar:
 Litwiller SE, et al. Multiple sclerosis and the urologist. J Urol Mar 161 (3) 743.
 Halper J, et al. Demos medical Publ. Comprehensive nursing care in MS. 2011